ახლებურად გააზრებული დავალება
ჩემი პროფესია იმითაცაა საინტერესო, რომ მუდმივად ახალ გამოწვევებს მთავაზობს. მასწავლებლობა, სხვა ყველაფერთან ერთად, მუდმივ განვითარებას, ცოდნის სხვაგვარ რეალიზებას, სასწავლო პროცესის გადაწყობას და ბევრი საკითხის ახლებურ გააზრებას გულისხმობს. ცვლილებები არ მოდის მარტივად. პირველი, რაც ადამიანს კომფორტის ზონის დარღვევისას თავში მოგდის, არის წინააღმდეგობა, ეჭვი სიახლის მიმართ, მერე ნელ-ნელა უკვირდები, თანდათან ხვდები, რომ რაღაც საინტერესოა, იაზრებ, რომ მოსინჯვად ღირს, მნიშვნელოვანს იჭერ, თანდათან მოგწონს, რასაც აკეთებ. უკვე იდეაზე კი აღარ დაობ, ფორმას ცვლი, ირგებ. შენეულს ხდი და ასე მტკივნეულად, მაგრამ გააზრებულად ხდები სიახლის ნაწილი.
საქართველოს განათლების, მეცნიერების, კულტურისა და სპორტის სამინისტროს მიერ ინიცირებული „ახალი სკოლის მოდელიც“ ასე მოვიდა ჩემთან. ნებისმიერ სიახლეს მხოლოდ ერთი მიზნით ვიღებ და ვითავისებ – ჩემი მოსწავლეებისთვის უნდა იყოს უკეთესი. უნდა აუმჯობესებდეს დასწავლის, გაგების, დამახსოვრების ხარისხს. სხვაგვარად არც მიდგომის და არს მეთოდების ცვლას აზრი არ აქვს. ეს პროექტი კი სწორედ ასეთია. იგი საშუალებას მაძლევს მოსწავლეებს დავანახო მათემატიკის საჭიროება ცხოვრებაში. საკლასო ოთახი გაიტანო სადღაც სკოლის გარეთ და პრაქტიკული მაგალითებით გავზარდო მათი დაინტერესება, შინაგანი მოტივაცია გავუღვივო.
ამას ისედაც ვაკეთებდითო იტყვით თქვენ. მეც ზუსტად ამას ვამბობ. ვაკეთებდი ხშირად, თუმცა არა ყოველთვის, არა ყველა თემაზე და არა მწყობრი, მიზანმიმართული ნაბიჯებით. მას შემდეგ, რაც პროექტის არსსა და შინაარსში გავერკვიე, დავიწყე ფიქრი იმაზე, როგორ გამოვიყენო სახელმძღვანელოებში მოცემული რესურსები ახალი მიზნით, ანუ გრიფირებულ სახელმძღვანელოში არსებული სავარჯიშოები, როგორ გავხადო მეტად პრაქტიკული და როგორ გავხადო მეტად საფიქრალი, სააზროვნო, ბავშვებმა მოსინჯონ სხვადასხვა გზა, იმსჯელონ, შეარჩიონ მათთვის მოსახერხებელი და ისე წარმოადგინონ ნაშრომი. ამით სხვადასხვა უნარი ერთდროულად ვითარდება − ლოგიკური აზროვნების გარდა ვითარდება მსჯელობის, გადაწყვეტილების მიღების, კვლევითი უნარები. თუმცა ყველაზე მეტად ის მომწონს, რომ ბავშვები უღრმავდებიან საკუთარ თავს და თანდათან ამოიცნობენ საკუთარი სწავლის სტილს. ეს ნამდვილად საჭირო უნარია.
მე-5 კლასში მნიშვნელოვანია მოსწავლეს დიდი რიცხვების შედარება ვასწავლოთ. ასევე, ისინი უნდა ფლობენ შეკრება-გამოკლების უნარებს და იცოდნენ კენტი და ლუწი რიცხვები. სახელმძღვანელოებში მრავლადაა მაგალითები კონკრეტული უნარის გასაუმჯობესებლად. მე კი შევეცადე და გავაერთიანე ისინი ერთ ისეთ დავალებად, რომელსაც მეტი ფიქრი და აზროვნება დასჭირდებოდა. ასევე, არ ექნებოდა ამოხსნის ერთადერთი გზა და ყველა გზის მოსინჯვის შემდეგ მოსწავლე შეძლებდა თავად აერჩია სასურველი. ცხრილში წარმოდგენილია სახელმძღვანელოს სავარჯიშო და ოდნავ სახეცვლილი, ახლებურად გააზრებული დავალება. თავად დარწმუნდებით, რომ ასეთი რამ ცალ-ცალკე უამრავჯერ გაგვიკეთებია.
| წიგნიის სავარჯიშო (ნატურალური რიცხვები) | ახლებური გააზრება (ცხოვრებისეული მაგალითები) |
| რომელი ნიშანი უნდა ეწეროს „*“-ის ნაცვლად „<“, „>“ თუ „+“?
125 +849 * 849 +130, 1236 +4593 * 1236 +4592, 30258 +60487 * 30259 +605486, 12000 +3056 * 12056 +3000.
| გამოიანგარიშე თითოეული გამოსახულების მნიშვნელობა და შედეგებიდან ლუწი რიცხვები დაალაგე ზრდადობის, ხოლო კენტი რიცხვები კლებადობის მიხედვით. დაასახელე შედეგებს შორის უდიდესი და უმცირესი რიცხვი. იპოვე მათ შორის სხვაობა და პრეზენტაციისას წარმოადგინე რა დაგეხმარა უდიდესისა და უმცირესი რიცხვების განსაზღვრაში. როგორ გაარჩიე კენტი და ლუწი რიცხვები, რა ხერხით დაალაგე ზრდადობის ან კლებადობის მიხედვით. კიდევ რომელი ხერხით შეგეძლო და დაასაბუთე შენ მიერ შერჩეული ხერხის უპირატესობა
125 +849 849 +130 1236 +4593 1236 +4592 30258 +60487 30259 +605486 12000 +3056 12056 +3000. |
როგორც ხედავთ ოდნავი სახეცვლილება უფრო საინტერესოს ხდის დავალებას და მის ამოხსნას მეტ ინტერესს სძენს. ახლებური პირობის მიხედვით, ბავშვები რიცხვებს ერთმანეთს კი არ შეადარებენ (ორი რიცხვის შედარება), არამედ ყველა მოცემულ რიცხვს შეადარებენ ერთმანეთს. გაარკვევენ, რომელია მეტი ან ნაკლები. მათ შეუძლიათ ეს სხვადასხვა ხერხით გააკეთონ. გადააწყონ კენტი და ლუწი რიცხვები (წინარე ცოდნასთან კავშირი) და დაალაგონ პირობის მიხედვით. ხოლო ის, თუ როგორ სტრატეგიას შეარჩევენ ამ პირობის შესასრულებლად, გახდება მსჯელობის საგანი. წინასწარ წარმოვიდგენ „ცხარე“ კამათს, თუ როგორ უმტკიცებენ ერთმანეთს საკუთარი არჩევანის უპირატესობას.
ამ ჭრილში დანახულ ერთ გეომეტრიულ ამოცანასაც შემოგთავაზებთ. შევეცადე სახელმძღვანელოში არსებული ამოცანა დამეკავშირებინა ცხოვრებისეულ მაგალითთან და ამით ყოფითი პრობლემა გადამეჭრა. წარმოგიდგენთ მას
| წიგნიის სავარჯიშო (თემა ფართობები) | ახლებური გააზრება (ცხოვრებისეული მაგალითები) |
| გამოთვალე ნახაზზე მოცემული ფიგურის ფართობი მითითებული ზომების მიხედვით
| გიგო პაპამ მართკუთხედის ფორმის ნაკვეთიდან საბძლის ასაშენებლად ასევე მართკუთხედის ფორმის მიწის ნაწილი გამოყო. დაუკვირდით ნახაზს და გამოიანგარიშეთ, რა ფართობის ნაკვეთი დარჩა გიგო პაპას დასამუშავებელი. (გაფერადებული ფიგურა)? გამოთვლები ჩაატარეთ ყველა შესაძლო ხერხით. შეარჩიეთ საპრეზენტაციოდ თქვენთვის სასურველი ხერხი და დაასაბუთეთ, რატომ არის იგი მოსახერხებელი.
|
ვფიქრობ, თავად ის, რომ ბავშვები ისეთ „დიდურ“ ამოცანებს ეჭიდებიან, როგორიცაა მიწის ნაკვეთთან დაკავშირებული პრობლემების გადაჭრა, მათ მოტივაციას უორმაგებს და მეტად საინტერესო ხდება მათთვის შესასწავლი საგანი. ამასთან, მათ უკვე იციან, რაში და სად გამოდგება ცოდნა, რომელიც ისინი საკლასო ოთახებში იღებენ.
ეს არის ჩემი მცდელობა, ახლებურად გავიაზრო, ახლებურად მივაწოდო და დავანახო ჩემს მოსწავლეებს მათემატიკის სწავლების მნიშვნელობა. ფიქრი და ძიება გრძელდება. ერთადერთი რაშიც უკვე დავრწმუნდი, არის ის, რომ საგნის პრაქტიკული გამოცდილებით გაჯერება და საბოლოო პროდუქტის დანახვება მოსწავლეებისათვის არის გზა, რომელიც გაუმარტივებს ბავშვებს მათემატიკის სწავლას.
